تحلیل حوزه‏ ی عمومی پست مدرن با کاربرد روش واژگونی فوکو در مطالعه‏ ی رسانه‏ های نوین

این مقاله سعی بر این دارد تا به مطالعه ی نقش قدرت و عوامل شکل گیری حوزه ی عمومی در عصر پست مدرن بپردازد. بر این اساس از روش واژگونی فوکو استفاده می کنیم تا منابع تولیدی قدرت و اعمال آن در جهان پست مدرن را تحلیل کرده و در این حوزه به تولید شناخت بپردازیم. برای این امر، رویکرد تحلیلی فوکو از قدرت زیستی را مورد استفاده قرار می دهیم تا به نحوه ی تولید و اعمال قدرت در عصر پست مدرن و تأثیر آن بر شکل گیری یا عدم شکل گیری حوزه ی عمومی بپردازیم. در این مقاله با استفاده از روش واژگونی فوکو به دنبال طرح گسست هایی هستیم که ممکن است در جهان پست مدرن رخ داده باشد. گسست تاریخی فوکویی ما را به دو یافته ی نظری و تجربی می رساند. گسست اول که در یک تحلیل نظری مبتنی بر جامعه ی کنترلی پست مدرن با مدل هارت و نگری ارائه می شود نشان می دهد قدرت پست مدرن با «ارتباطاتی کردن» کنترل و مراقبت افراد، از رسانه های نوین به عنوان فناوری های کنترلی استفاده می کند. علی رغم این که مطالعات زیادی بر اساس رویکرد هابرماسی نشان داده که اینترنت منجر به شکل گیری و تقویت حوزه ی عمومی می شود اما در این جا این تکنولوژی ارتباطی به عنوان «پان اپتیکن پست مدرن» و «کارخانه ی مجازی»، و «کاربران» آن به مثابه «کارگران پست مدرن» معرفی می شوند که با «کار عاطفی»، طبق مدل هارت و نگری و ژیژک، قدرت زیستی سرمایه داری را تشدید می کنند. درنتیجه امروزه «حبس، کنترل و بهره وری» سوژه ها در اینترنت، شکل گیری حوزه ی عمومی را در آن دشوار می کند. گسست دوم نشان می دهد (یافته ی تجربی ما) که در این عصر، اهمیت یافتگی فرهنگ و تاریخ و محوریت آن ها است که حوزه ی عمومی به عنوان ماحصل آن ها و عرصه ای برای تولید قدرت مردمی شکل می گیرد. نتیجه ی مطالعه ی میدانی موردی و اتنوگرافیک ایران که در سال های اخیر انجام شد نشان می دهد «قدرت مردمی» که متأثر از عوامل تاریخی ایرانی و اسلامی است، منجر به شکل گیری حوزه ی عمومی خودجوش در تصمیم گیری های مردمی این فصل از تاریخ معاصر شده است. در مقام نتیجه گیری از یافته ها، این مقاله بیان می کند با توجه به تاریخی بودن فرهنگ ایرانی، کنش گران فعال این فرهنگ می توانند با استفاده از عناصر فرهنگیِ تاریخی شان، از تکنولوژی های ارتباطی پست مدرن قدرت زدایی کنند تا آن ها را برای تقویت قدرت مردمی خود برای شکل دادن به حوزه ی عمومی گسترده تر و جهانی تر به خدمت گیرند. چرا که حوزه ی عمومی شکل گرفته در سال های های اخیر در ایران توسط مردم فقط می تواند نشان دهنده ی پتانسیل آن ها باشد که با استفاده از تکنولوژی های ارتباطی معاصر، آن را جهانی کرده اند.